ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ ျမန္မာစာ ျဖစ္ေပၚလာပုံ အေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ
အသ်ွင္ရကၡိတ၀ံသ ( ၿမီပုံ )
ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ၿမန္မာစာ ဟူေသာ ေဆာင္ပါးသည္ ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္။ ၿမန္မာစာ မည္သို့ မည္ပုံ ဆက္စပ္ေန သည္ကို သိရွိႏိုင္ၾကေစရန္ ရည္ရြယ္ ခ်က္ၿဖင့္ ဤေဆာင္းပါး ကို ေရးသား ရၿခင္း ၿဖစ္ပါသည္။ ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ ၿမန္မာစာ ၿမန္မာစာႏွင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳး ကိုမည္သည့္အခါမွ် ခြဲၿခား၍ ရလိမ့္မည္မဟုတ္။ အဘယ္ေၾကာင့္ ဆိုေသာ္ ၿမန္မာစာကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔က မိမိတို့၏ ကိုယ္ပိုင္စာေပ´´ အေနၿဖင့္ အသိ အမွတ္ ၿပဳ ထားေသာေၾကာင့္ ၿဖစ္၏။
ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ၿမန္မာစာဟု သတ္မွတ္ခံ ထားရေသာ ´အကၡရာစာေပ´´ ကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့က မိမိတို႔၏ ´´ရခိုင္စာဟူ၍သာ သိေနၾကပါသည္။ စာေပကို ေရးသားသည့္ အခါ၌ ရခိုင္စကား အေၿပာအသုံး အႏႈန္း ၿဖင့္ ေရး သားၿခင္း၊ စာေပအသုံးအႏႈန္းၿဖင့္ ေရးသားၿခင္းဟူ၍သာ ခြဲၿခားထား သည္။ အကၡရာ စာေပ အေနၿဖင့္ မူ သည္ အကၡရာသည္ စာေပၿဖင့္သာေရ သားေနၾကၿခင္း ၿဖစ္ပါ သည္။ ယင္းစာ အမ်ိဳးအစားကို ရခိုင္တို႔က ´ရခိုင္စာ´(သို့မဟုတ္) ရကၡ၀ဏ အကၡရာ´ ဟုအမည္ ေပးကာ ေခၚေ၀ၚသ မႈၿပဳေနၾကသည္ကို လည္း ေတြၿမင္ႏိုင္ပါသည္။ ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လူမ်ိဳး ေပါင္း´၁၃၅´ မ်ိဳးရွိၾကသည့္ အနက္´ ၿမန္မာစာ အေရး အသားကို မည္သည့္လူမ်ိဳးတို့ က´ေရွ့ဦးစြာ စတင္ေရး သား´ခဲ့ၾကသည္ကို ေလ့လာစူးစမ္းဖို့ အခ်ိန္တန္ၿပီ ဟု စာေရး သူယူဆပါသည္။
အကယ္၍ အေၿဖမွန္ ထြက္ရွိခဲ့ပါလွ်င္လည္း အားလုံး သေဘာထားၾကီးစြာၿဖင့္ လက္ခံ အတည္ၿပဳ ေပးၾကဖို႔ ကိုလည္း အႏူးအညြတ္ ေမတၱာရပ္ ခံလိုပ္သည္။ ၿမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း၌ကား ေရွ့က ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔တြင္ ´ရခိုင္ စာ´၊ မြန္လူမ်ိဳးတို့ တြင္´မြန္စာ´၊ ၿပဴ(ပ်ဴ) လူမ်ိဳးတို့ တြင္ ´ၿပဴ(ပ်ဴစာ)´ ဟူ၍ ကိုယ္ပိုင္ စာေပအသီးသီး ရွိခဲ့ၾက သည္အနက္သည္ ေဆာင္းပါးသည္ ´မြန္ႏွင္ ပ်ဴစာ´ကို ေလ့လာဆန္းစစ္မႈ မၿပဳေတာပဲ ´ၿမန္မာစာဟ ု သတ္မွတ္ခံထားရ ေသာ´ရခိုင္စာ´ကိုသာ ႏွစ္ဖက္ ႏႈိင္းယွဥ္၍ ေ၀ဖန္သုံးသပ္ တင္ၿပသြားမည္ ၿဖစ္ပါသည္။ ႏွစ္ဖက္ႏႈိင္းယွဥ္ရာ၌ ႏွစ္ဖက္စလုံးမွ ထင္ရွာၿပီးခုိင္မာေသာ သမိုင္းဆိုင္ရာ ေခတ္ၿပိဳင္အေထာက္အထား တစ္ခုစီကိုသာထုတ္ႏႈတ္၍ ေရးသားတင္ၿပသြားပါမည္။
အေထာက္အထားရွိတိုင္း အက်ယ္တ၀င့္ တင္ၿပဖို့ဆိုသည္မွာ မဂၢဇင္းက စာမ်က္ႏွာေနရာ ေပးႏိုင္ သည္ မဟုတ္ပါ။ ရခိုင္ႏွင္ၿမန္မာ ေခတ္ၿပိဳင္မႈကို ရွာၾကည့္ၿခင္း ၿမန္မာစာေပ´ကို ေရးသား ေနၾက သည့္´ရခိုင္ လူမ်ိဳးႏွင့္ ျမန္မာလူမ်ိဳး´´တို့၏ ေခတ္ၿပိဳင္အခ်ိန္ကာလကိုရွာၾကည့္
ပုမင္း အင္းေတာင္ေညာင္ရမ္းေနာင္ ကုန္းေဘာင္ ခုနစ္ဆက္´´ဟူေသာ သေကၤတ သံေပါက္ ကဗ်ာအရ ၿမန္မာလူမ်ိဳးတို့တြင္ ပုဂံေခတ္၊ ပင္းယေခတ္၊ အင္း၀ေခတ္၊ ေတာင္ငူေခတ္၊ေညာင္ရမ္းေခတ္၊ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ ဟူ၍ ေခတ္(၆)ေခတ္ ထြန္းကားခဲ့သည္ကို ေတြရွိရပါသည္။
ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့တြင္လည္း ဒြါရာ၀တီေခတ္၊ ေ၀သာလီေခတ္၊ ဓည၀တီေခတ္(ပ၊ဒု၊တ)ေခတ္ ၊ေ၀သာလီ ေက်ာက္ ေလွကားေခတ္၊ ေလးၿမိဳေခတ္၊ ေၿမာက္ဦး(ပ၊ဒု၊တ)ေခတ္ဟူ၍ ေခတ္(၆)ေခတ္ ထြန္း ကားခဲ့ သည္ကို ေတြ႔ရွိႏိုင္သည္။ သို့ေသာ္အခ်ိန္ကာလ ၾကာၿမင့္ပုံၿခင္းေတာ တူႏိုင္မည္ မဟုတ္ပါ။ ယင္းတို့အနက္ ၿမန္မာတို႔၏ ပုဂံေခတ္ႏွင့္ ရခိုင္တို့၏ ေလးၿမိဳ႕ ေခတ္မွာ ေခတ္ၿပိဳင္ၿဖစ္ၾက၏။ ၿမန္မာတို႔ ဘက္ကပုဂံ ၏ထင္ ရွား ေသာ´ရာဇကုမာရ္ ေက်ာက္စာေခၚၿမေစတီ ေက်ာက္စာ´´ကို ခိုင္မာေသာ အေထာက္ အထားအၿဖစ္ တင္ၿပမွာၿဖစ္ၿပီး၊ ရခိုင္တို့ဘက္က စစ္ေတြၿမိဳ႕ ေခါင္းေလာင္း ေက်ာင္းတိုက္ရွိ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္´ရခိုင္ ဘုရင္မင္းရင္ၿဖဴ´ သြန္းလုပ္ပူေဇာ္ခဲ့ေသာ ဘုရား၏ ´စမၼခဏ္း ကမၼည္းစာ´ကိုခိုင္မာေသာ အေထာက္ အထား အေနၿဖင့္ တင္ၿပသြားမွာ ၿဖစ္ပါသည္။
ၿမန္မာတို႔၏ ပုဂံေခတ္..
ၾကာ၊ မိုး၊ အံ၊ ပုဂံ တည္´ဟူေသာေဆာင္ပုဒ္အရ ပ်ဥ္ၿပားမင္း (ေအဒီ-၈၄၆ မွ ၈၇၈)ထိသည္ ယခုလက္ရွိ ပုဂံၿမိဳကို တည္ခ်ိန္မွာ ေကာဇာ-၂၁၁-ခု၊ ခရစ္ေအဒီ ၈၄၉ ခုၿဖစ္၏၊။ ပုဂံ ပ်က္ခ်ိန္ကား´ေစာမြန္နစ္မင္း´(ေ
မြန္လူမ်ိဳးတို႔၏စာေပကိုသာ မြန္ပညာရွင္မ်ာ၏ အကူအညီၿဖင့္ ေရး သားေနၾက ရေလ ၏။ အေနာ္ရထာမင္း လြန္ၿပီးေနာက္ ေစာလူးမင္း (ေအဒီ-၁၀၇၇-၁၀၈၄) ၄င္းေနာက္ က်န္စစ္သားမင္း (ေအဒီ-၁၀၈၄-၁၁၁၃) လက္ထက္တြင္ ´´ေဇယ်ေခတၱရာ´´အမည္ရွိေသာ သားေတာ္ ´ရာဇ ကုမာရ္´ သည္ ပုဂံ၌´ ၿမေစတီဘုရား´ကိုတည္၏။ ၿမေစတီဘုရား၌ သူ၏ ကုသိုလ္ေတာ္ မွတ္တမ္း ကို ´ပါဋိ၊ ၿမန္မာ၊ မြန္ ၊ၿပဴ´ ဟူ၍ ဘာသာေလးမ်ိဳးၿဖင့္ ကမၼည္းစာ ေရးထိုး ေစခဲ့ပါသည္။
ယင္း ၿမေစတီ ဘုရားေက်ာက္စားကား ပုဂံေခတ္ ေက်ာက္စာမ်ားအနက္ ´ေရွ့အက်ဆုံး ေက်ာက္ စာ´ၿဖစ္၏။ ၿမေစတီေက်ာက္စာကို သာသနာေတာ္ သကၠရာဇ္ ၁၆၅၇၊ ေကာဇာ-၄၇၅-ခု (ခရစ္ေအဒီ- ၁၁၁၃)တြင္ ေရးထိုးခဲ့ၿခင္း ၿဖစ္ေၾကာင္းသိရွိရသည္။ ယင္းအခ်ိန္ထိ ပုဂံ၌´ၿပဴလူမ်ိဳး´ တို့ရွိေနေသးသည္ ကိုေတြ႔ရ၏။
ရခိုင္တို႔၏ ေလးၿမိဳ ့ေခတ္
ရခိုင္တို႔၏ေလးၿမိဳ႕ေခတ္သည္ ေအဒီ ၈၁၈ မွ ၁၄၃၀ ထိၾကာၿမင့္ခဲ့သည္ကို ေတြ႔ရွိရ ၏။ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ဆို သည္မွာ အဥၥနနဒီၿမစ္၏ ၀ဲယာ၌ ပဥၥာၿမိဳ႕ ပုရိန္ၿမိဳ႕ ေနရဥၥ၇ာ ေတာင္ငူၿမိဳ႕ေလာင္းၾကက္ ၿမိဳ႕ ဟူ၍ ၿမိဳ႕ေလးၿမိဳ႕ တည္ရွိခဲ့သည္ကို အေၾကာင္းၿပဳ၍ ´ေလးၿမိဳေခတ္´ ဟုေခၚ တြင္ခဲ့ၿခင္းၿဖစ္သည္။ ၿမန္မာတို႔၏ ပ်ဥ္ၿပားမင္းသည္ ယခုလက္ရွိ ´ပုဂံၿမိဳ႕´ ကိုမတည္ ေဆာက္ရေသးမီ(၃၁)ႏွစ္အလိုက ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ ရခိုင္ဘုရင္ ´ေခတၱသင္မင္း´ သည္ ပဥၥာၿမိဳ႕´ ကိုသာသနာ၁၃၆၂ ခု၊ ေကာဇာ ၁၈၀-ခု၊ (ေအဒီ-၁၈၁) တြင္ တည္ေဆာက္ ထားၿပီးၿဖစ္ေနပါသည္။
ရခိုင္တို႔၏ေလးၿမိဳေခတ္´ေခတၱသင္
ယင္းတုိအနက္ ေလးၿမိဳ့ေခတ္ (ေအဒီ-၈၁၈-မွ ၁၄၃၀ထိ) ပဥၥာၿမိဳတည္´ေခတၱသင္မင္း´မွ(၃)ဆ
ဘုရားဆင္းတုေတာ္ စမၼခဏ္ကမၼည္းစာ
အဆိုပါဘုရား၏ စမၼခဏ္စာမွာ ယခုေခတ္´ၿမန္မာစာ´ဟုသတ္မွတ္ခံထာ
အထက္ေဖၚၿပပါ ဘုရား၏´စမၼခဏ္ကမၼည္းစာ´ကို ၿပည့္စုံေအာင္ ၿဖည့္စြက္ ဖတ္ရႈေသာ္ ေအာက္ပါအတိုင္းၿဖစ္ ပါသည္။
သကၠရာဇ္ ၂၀၉၊ ကဆုန္လဆန္း ၆ရက္၊ တနလၤလာေန႔ ၅ နာရီေက်ာ္ေသာ (အခ်ိန္) ေရာက္(ေသာ အခါ) ေၾကးသြန္းအပ္သည္။ ငါမင္းရင္ၿဖဴေကာင္းမႈ ဘုရားကို ပဥၥေလာဟာၿဖင့္(သြန္းလုပ္)ၿပီးၿပ
ဘုရားၿပဳေသာ အက်ိဳးအားၿဖင့္ ဘုရားမခြ်တ္ၿဖစ္ေစေသာ္´ ဟူ၍ၿဖစ္ပါသည္။ ေလးၿမိဳေခတ္ ရခိုင္ဘုရင္ မင္းရင္ၿဖဴသည္ အထက္ေဖၚၿပပါ ဘုရား၏ ´စမၼခဏ္ ကမၼည္းစာ´ ကို ရကၡ၀ဏအကၡရာ-ရခိုင္စာ´ၿဖင့္ ေရးထိုးခဲ့ေသာ ႏွစ္မွာ ေကာဇာ ၂၀၉ခု၊ ခရစ္ေအဒီ ၈၄၇ ၿဖစ္ရာ ၿမန္မာတို႔ယခုလက္ရွိ ပုဂံၿမိဳ႕ကို မတည္ေဆာက္ရေသးမီ (၂) ႏွစ္အလိုက ၿဖစ္ပါသည္။
သို႔ၿဖစ္၍´ရာဇကာမာရ္ ေက်ာက္စာေခၚ ၿမေစတီေက်ာက္စာ´ သည္ ယင္းအခ်ိန္၌ ရွိဖို႔မဆိုထားႏွင့္ ´ပုဂံၿမိဳ႕ ပင္မရွိေသးေသာေၾကာင့္ ´ၿမန္မာ စာေပ´ အေရးအသားမွာလည္း ၿမန္မာတို႔အေနၿဖင့္´ အိမ္မက္ေတာင္ မက္ဖို႔´ မလြယ္ကူေသးေခ်။
ၿမန္မာလူမ်ိဳးႏွင့္ၿမန္မာစာ
ၿမန္မာသမိုင္းဆရာမ်ားက ၿမန္မာသည္´ၿပဴလူမ်ိဳး´ ကဆင္းသက္ လာသူ မ်ားဟု ခံယူထားၾက၏။ ယင္းသို့ ဆိုလွ်င္ အဘယ္ေၾကာင္ ့ၿမန္မာတို့သည္ ´ၿပဴစာ´ကိုိ မိခင္စာေပအၿဖစ္ ရပ္တည္ေအာင္ မေဆာင္ရြက္ ႏိုင္ၾက ခဲ့ပါသနည္း? ဟု ေမးစရာ ရွိေနပါသည္။ ယခုအခါ ၿပဴလူမ်ိဳးႏွင့္ ၿပဴစာေပမွာ ၿမန္မာေၿမ မ်က္ႏွာေပၚက လုံး၀ဆိတ္ သုဥ္းေပ်ာက္ကြယ္ သြားၾကၿပီၿဖစ္၏။ အခ်ိဴ သမိုင္းဆရာမ်ားက ၿမန္မာစာသည္´မြန္စာ´က ဆင္း သက္ လာေသာ စာဟုၾကံဆၾကၿပန္၏။ ထို႔သို႔ဆိုလွ်င္ လည္း အဘယ္ေၾကာင့္ ၿမန္မာတို႔သည္ ´မြန္စာ´ ကိုႏိုင္ ငံသုံးစာေပအၿဖစ္ ရပ္တည္ေအာင္ မေဆာင္ရြက္ ႏိုင္ခဲ့ၾကပါ သနည္း။ ဟုေမးစရေတြ အမ်ားၾကီး ရွိေနပါသည္။ အမွန္က ´ၿပဳစာ´ သည္ ၿပဴလူမ်ိဳးတို့ႏွင့္သာ တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္ေနၿပီး ´မြန္စာ´ သည္ လည္း မြန္လူမ်ိဳးတို့ႏွင့္သာ တိုက္ရိုက္ သက္ဆိုင္ေနေသာ စာေပၿဖစ္ေၾကာင္း ေလ့လာ ေတြ႔ရွိ ရေပသည္။ ယေန႔ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ´ၿမန္မာစာ´ ဟု သတ္မွတ္ ခံထားရေသာ ´ရခိုင္စာ´ သည္လည္း ရခိုင္လူမ်ိဳး တို့ႏွင္သာ တိုက္ရိုက္ သက္ဆိုင္ခဲ့ၾကသၿဖင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့သည္ ကိုယ့္စာေပကို ေခတ္ အဆက္ဆက္ တည္တံ့ေအာင္ ထိန္းသိန္း ေစာင့္ေရွာက္ လာခဲ့ၾက သည္မွာ ေခတ္တိုင္း ေခတ္တိုင္းတြင္ ေပၚထြန္းခဲ့ေသာ ´ရခိုင္စာေပ အေထာက္ အထားမ်ား´က သက္ေသၿပဳလွ်က္ ရွိေပေတာသည္။
ၿမေစတိ ေက်ာက္စာ၌ ပါရွိေသာ ´ၿမန္မာစာ´ ကို ၿမန္မာသမိုင္း ဆ၇ာမ်ားက ´ပ်ဴစာကဆင္း သက္ လာေသာ စာ´ဟုထင္ၿမင္ခ်က္ေပးၾက၏။ အလားတူ အခ်ိဳသမိုင္းဆရာမ်ား က`မြန္စာကဆင္း သက္လာေသာ စာ´ဟူ၍ လည္း ထင္ၿမင္ခ်က္ ေပးၾကၿပန္၏။
အမွန္ကယင္း´ၿပဴစာႏွင့္မြန္စာ´ႏွ
အဘယ္ေၾကာင့္ ဆိုေသာ္ စာေပတို့မည္သည္ အခ်ိန္ကာလတစ္ခုတည္း ၌ ေန့ခ်င္ညခ်င္းေၿပာင္း လြဲရိုး ထုံး စံမရွိေသာေၾကာင့္တည္း.။ ေၿပာင္းလဲဖို့ ဆိုသည္မွာလည္း ေခတ္ကာလ အေတာ္ၾကာၿမင့္ေအာင္ ေစာင့္ဆိုင္း ရေပ လိမ့္မည္။ ၿမေစတီေက်ာက္စာ (´ၿမန္မာ) သည္ၿပဴစာႏွင္မြန္စာက ဆင္းသက္ လာေသာ စာ မဟုတ္ေၾကာင္းကို ´ၿမေစတီေက်ာက္စာ´ကပင္လွ်င္ အခိုင္လုံဆုံး သက္ေသၿပဳ လ်က္ရွိေနေပေတာ့ သည္။
အမွန္က ´ၿမေစတီေက်ာက္စာ´၌ပါရွိေသာ ´ၿမန္မာစာ´သည္ ´ေၿပာင္းလဲ လာေသာစာ´ မဟုတ္ ပဲ´ေရာက္ ရွိလာေသာစာ´ဟုဆိုမွ သဘာ၀ယုတၱိ က်မည္ကို ၿမန္မာပညာရွိတို႔ သိရွိႏိုင္ၾကပါလွ်က္ မသိ ခ်င္ေယာင္ေဆာင္ေန ခဲ့ၾကၿပီး အၿဖစ္မွန္ကို ေရငုံႏႈတ္ပိတ္ လုပ္ေနခဲ့ၾကသည္ကို ေတြ႕ရ၏။
အေၿဖမွန္ကို သိရွိလိုပါက ေလးၿမိဳ ့ခတ္၊ပဥၥာၿမိဳ႔(၁၂)ဆက္ေၿမာက္ မင္းဘီလူးကို ေအဒီ-၁၀၆၈တြင္´၀ေရာင္းငွက္ အသခၤယာ´အမတ္က လုပ္ၾကံ သၿဖင့္ ကြယ္လြန္သည္။ မင္းဘီလူး၏သားၿဖစ္သူ အိမ္ေရွ့ မင္းသား´ မင္းရဲဘယ´ သည္ မိဖရား ´ေစာေပါက္ ညို´ေပါက္ညိူၿမ)ႏွင့္အတူ ရခိုင္ ပညာရွိ အမတ္အခ်ိဳ့လိုက္ပါလွ်က္ ´ဘူးရြက္မညိႈးလမ္း´ က အေရွ့ ပုဂံၿပည္သို့ ထြက္ေၿပးကာ ´အေနာ္ရထာ´ မင္းထံခိုလႈံခဲ့ရသည္။ အဆိုပါ မင္းရဲ ဘယမိသားစု တို့သည္ ပုဂံၿပည္၌ ႏွစ္ေပါင္း(၃၅) ႏွစ္ခန့္ၾကာၿမင့္ေအာင္ အမႈေတာ္ ထမ္းရြက္ကာ ေနထိုင္ခဲ့ၾကရေသာ သမိုင္းေၾကာင္းကို လည္းေကာင္း၊ ပုဂံမင္းအေနာ္ရထာအား ´ရခိုင္ေ၀သာလီ´က´ပဥၥ ကလ်ာဏီ မင္းသမီး´ကိုဆက္သရာတြင္ ´က်န္စစ္သား´ ကို ရသည္ ဟူေသာ သမိုင္းေၾကာင္းကို လည္းေကာင္း၊ က်န္စစ္သားသည္ ေၿမးေတာ္ အေလာင္းစည္သူကို ပုဂံထီးနန္းကိုေပးအပ္ၿပီး´ေဇယ်ေ
ပုဂံေခတ္ ေက်ာက္စာမ်ား၌ ပါရွိေနေသာ အခ်ိဳ႕စကားလုံးမ်ားသည္ ရခိုင္ လူမ်ိဳး တို႔၏ ေန့စဥ္ သုံး ေ၀ါဟာရ မ်ားၿဖစ္ေနေၾကာင္း ေအာက္ပါ စကား လုံးမ်ားကို ၾကည့္ၿခင္းအားၿဖင့္ သိရွိႏိုင္ပါသည္။
၁။ ၾကာသပတိယ္နိယ္၊
၂။ သုၾကာ္ိနိယ္၊
၃၊ လွိယ္၊
၄၊ ရိတ္မႈတ္၊
၅။ အတုမဟါေသာ၊
၆၊ ၿခဳပ္မ၊
၈၊ အစ္ကို၊
၉၊အစ္မ၊
၁၀၊ ပန္စင္၊
၁၁၊ ကၿခီသည္၊
၁၂၊ ပညာမဟိယ္ေသာ၊
၁၃၊ အလႈပိယ္လို၀္ေသာ၊
သဃၤတို၀္၊
ဤယ္သူ၊
ပတၱၿမာစာတီ၊
လႈခ၏၊
ၿခီလက္၊
ၿခိယ္ဆယ္ရိယ္၊
လက္ဆိရယ္၊
မပႅဳရေၾကာင္ဆိုဖီလတ္၊
နိယ္ရလိယ္၏၊
အသရိယ္ဟိေသာ၊
ခရိုန္
စေသာေ၀ါဟာရမ်ားကို ယေန႔ေခတ္ ၿမန္မာတိုေၿပာဆိုေနၾကေသးလား? ဟုေမးလွ်င္ ေၿပာဖို႔မဆိုထားႏွင့္ အဓိပါယ္ကို သိရွိေအာင္မနည္း ၾကိဳးစား ၾကရမည္ဟု ထင္ပါသည္။
အဓိပါယ္ကို-၁၁၁၃ ခုတြင္ ေရးထိုးခဲ့ေသာၿမန္မာတို႔၏ ေရွ့အက်ဆုံးၿဖစ္သည့္ ၿမေစတီေက်ာက္စာ ထက္ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ ေအဒီ-၈၄၇ ခုတြင္ ရခိုင္ဘုရင္ မင္းရင္ၿဖဴ သြန္းလုပ္ပူေဇာ္ခဲ့ေသာ ေကာင္း မႈေတာ္ဘုရား၏ စမၼခဏ္ ကဗၼည္းစာက ႏွစ္ေပါင္း(၂၆၆) ႏွစ္ေစာ၍ ေရွ့က်ေနေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။
ထို႔ေၾကာင့္´ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ၿမန္မာစာအေရးအသားကိုမည္သည့္လူမ်
ဟူေသာ အေမးၿဖစ္ေပၚခဲ့လွ်င္ ဤေဆာင္းပါးစာတမ္းက အထိုက္အေလွ်ာက္ အေၿဖေပးႏိုင္လိမ့္ မည္ ဟုယူဆပါသည္။
နိဂုံးခ်ဴပ္အေနၿဖင့္ဆိုရေသာ္
´ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ၿမန္မာစာ´ မွာ မည္သည့္အခါမွ် ခြဲၿခား၍ ရလိမ့္မည္မဟုတ္။
စကားေၿပာဟန္ေရးနည္းႏွင့္စာ အသုံးေရးနည္းသာ ၿခားနားခ်က္ရွိေနသည္။ စာေပအကၡရာမွာ အတူတူပင္ တည္း။ သို႕ၿဖစ္၍ ယေန႔ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ´ၿမန္မာစာ´ ဟုသတ္မွတ္ခံထားရေသာ ´ရခိုင္စာ´ ကို ရခိုင္ လူမ်ိဳးတို့က မိမိတို႔၏ ´ကိုယ္ပိုင္စာေပ´ၿဖစ္ေၾကာင္းအၾက
´ရခိုင္စာေပ´အၿဖစ္မွန္ေပၚေပါက္ပ
ဒြါရာ၀တီ အသွ်င္ကုသလ
(ကိုးကားေသာက်မ္းမ်ား)
၁။ ၿမေစတီေက်ာက္စာ။။လွသမိန္
၂။ ပုဂံေခတ္ႏိုင္ငံေရးသမိုင္း။။ေဒါ
၃။တစ္ေန့တစ္လံ ပုဂံဘယ္ေၿပးမလဲ။။ေဒါက္တာ သန္းထြန္း
၄။ေက်ာင္းသုံးၿမနမာရာဇ၀င္။။ဦးဘ
၅။မင္းရင္ၿဖဴေကာင္းမႈေတာ္ဘုရားစ
၆။ သာသနာလကၤာရစာတမ္း။(မူေဟာင္း) မဟာဓမၼသၾကၤ
၇။ေရြဘိုနိဒါန္း။ဇယသခ္ယာ
၈။ဒြါရာ၀တီ-အသွ်င္ကုသလမွတ္စု တို႔ကိုမွီျငိမ္း၍ ကူးယူေဖာ္ျပထားပါသည္။
အသ်ွင္ရကၡိတ၀ံသ ( ျမီပုံ )
အားလံုးသူကို သိေစခ်င္လို႔ မွ်ေ၀ေပး(မွ်၀ီပီး)လိုက္ပါသည္။
အသ်ွင္ရကၡိတ၀ံသ ( ၿမီပုံ )
ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ၿမန္မာစာ ဟူေသာ ေဆာင္ပါးသည္ ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္။ ၿမန္မာစာ မည္သို့ မည္ပုံ ဆက္စပ္ေန သည္ကို သိရွိႏိုင္ၾကေစရန္ ရည္ရြယ္ ခ်က္ၿဖင့္ ဤေဆာင္းပါး ကို ေရးသား ရၿခင္း ၿဖစ္ပါသည္။ ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ ၿမန္မာစာ ၿမန္မာစာႏွင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳး ကိုမည္သည့္အခါမွ် ခြဲၿခား၍ ရလိမ့္မည္မဟုတ္။ အဘယ္ေၾကာင့္ ဆိုေသာ္ ၿမန္မာစာကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔က မိမိတို့၏ ကိုယ္ပိုင္စာေပ´´ အေနၿဖင့္ အသိ အမွတ္ ၿပဳ ထားေသာေၾကာင့္ ၿဖစ္၏။
ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ၿမန္မာစာဟု သတ္မွတ္ခံ ထားရေသာ ´အကၡရာစာေပ´´ ကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့က မိမိတို႔၏ ´´ရခိုင္စာဟူ၍သာ သိေနၾကပါသည္။ စာေပကို ေရးသားသည့္ အခါ၌ ရခိုင္စကား အေၿပာအသုံး အႏႈန္း ၿဖင့္ ေရး သားၿခင္း၊ စာေပအသုံးအႏႈန္းၿဖင့္ ေရးသားၿခင္းဟူ၍သာ ခြဲၿခားထား သည္။ အကၡရာ စာေပ အေနၿဖင့္ မူ သည္ အကၡရာသည္ စာေပၿဖင့္သာေရ သားေနၾကၿခင္း ၿဖစ္ပါ သည္။ ယင္းစာ အမ်ိဳးအစားကို ရခိုင္တို႔က ´ရခိုင္စာ´(သို့မဟုတ္) ရကၡ၀ဏ အကၡရာ´ ဟုအမည္ ေပးကာ ေခၚေ၀ၚသ မႈၿပဳေနၾကသည္ကို လည္း ေတြၿမင္ႏိုင္ပါသည္။ ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လူမ်ိဳး ေပါင္း´၁၃၅´ မ်ိဳးရွိၾကသည့္ အနက္´ ၿမန္မာစာ အေရး အသားကို မည္သည့္လူမ်ိဳးတို့ က´ေရွ့ဦးစြာ စတင္ေရး သား´ခဲ့ၾကသည္ကို ေလ့လာစူးစမ္းဖို့ အခ်ိန္တန္ၿပီ ဟု စာေရး သူယူဆပါသည္။
အကယ္၍ အေၿဖမွန္ ထြက္ရွိခဲ့ပါလွ်င္လည္း အားလုံး သေဘာထားၾကီးစြာၿဖင့္ လက္ခံ အတည္ၿပဳ ေပးၾကဖို႔ ကိုလည္း အႏူးအညြတ္ ေမတၱာရပ္ ခံလိုပ္သည္။ ၿမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း၌ကား ေရွ့က ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔တြင္ ´ရခိုင္ စာ´၊ မြန္လူမ်ိဳးတို့ တြင္´မြန္စာ´၊ ၿပဴ(ပ်ဴ) လူမ်ိဳးတို့ တြင္ ´ၿပဴ(ပ်ဴစာ)´ ဟူ၍ ကိုယ္ပိုင္ စာေပအသီးသီး ရွိခဲ့ၾက သည္အနက္သည္ ေဆာင္းပါးသည္ ´မြန္ႏွင္ ပ်ဴစာ´ကို ေလ့လာဆန္းစစ္မႈ မၿပဳေတာပဲ ´ၿမန္မာစာဟ ု သတ္မွတ္ခံထားရ ေသာ´ရခိုင္စာ´ကိုသာ ႏွစ္ဖက္ ႏႈိင္းယွဥ္၍ ေ၀ဖန္သုံးသပ္ တင္ၿပသြားမည္ ၿဖစ္ပါသည္။ ႏွစ္ဖက္ႏႈိင္းယွဥ္ရာ၌ ႏွစ္ဖက္စလုံးမွ ထင္ရွာၿပီးခုိင္မာေသာ သမိုင္းဆိုင္ရာ ေခတ္ၿပိဳင္အေထာက္အထား တစ္ခုစီကိုသာထုတ္ႏႈတ္၍ ေရးသားတင္ၿပသြားပါမည္။
အေထာက္အထားရွိတိုင္း အက်ယ္တ၀င့္ တင္ၿပဖို့ဆိုသည္မွာ မဂၢဇင္းက စာမ်က္ႏွာေနရာ ေပးႏိုင္ သည္ မဟုတ္ပါ။ ရခိုင္ႏွင္ၿမန္မာ ေခတ္ၿပိဳင္မႈကို ရွာၾကည့္ၿခင္း ၿမန္မာစာေပ´ကို ေရးသား ေနၾက သည့္´ရခိုင္ လူမ်ိဳးႏွင့္ ျမန္မာလူမ်ိဳး´´တို့၏ ေခတ္ၿပိဳင္အခ်ိန္ကာလကိုရွာၾကည့္
ပုမင္း အင္းေတာင္ေညာင္ရမ္းေနာင္ ကုန္းေဘာင္ ခုနစ္ဆက္´´ဟူေသာ သေကၤတ သံေပါက္ ကဗ်ာအရ ၿမန္မာလူမ်ိဳးတို့တြင္ ပုဂံေခတ္၊ ပင္းယေခတ္၊ အင္း၀ေခတ္၊ ေတာင္ငူေခတ္၊ေညာင္ရမ္းေခတ္၊ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ ဟူ၍ ေခတ္(၆)ေခတ္ ထြန္းကားခဲ့သည္ကို ေတြရွိရပါသည္။
ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့တြင္လည္း ဒြါရာ၀တီေခတ္၊ ေ၀သာလီေခတ္၊ ဓည၀တီေခတ္(ပ၊ဒု၊တ)ေခတ္ ၊ေ၀သာလီ ေက်ာက္ ေလွကားေခတ္၊ ေလးၿမိဳေခတ္၊ ေၿမာက္ဦး(ပ၊ဒု၊တ)ေခတ္ဟူ၍ ေခတ္(၆)ေခတ္ ထြန္း ကားခဲ့ သည္ကို ေတြ႔ရွိႏိုင္သည္။ သို့ေသာ္အခ်ိန္ကာလ ၾကာၿမင့္ပုံၿခင္းေတာ တူႏိုင္မည္ မဟုတ္ပါ။ ယင္းတို့အနက္ ၿမန္မာတို႔၏ ပုဂံေခတ္ႏွင့္ ရခိုင္တို့၏ ေလးၿမိဳ႕ ေခတ္မွာ ေခတ္ၿပိဳင္ၿဖစ္ၾက၏။ ၿမန္မာတို႔ ဘက္ကပုဂံ ၏ထင္ ရွား ေသာ´ရာဇကုမာရ္ ေက်ာက္စာေခၚၿမေစတီ ေက်ာက္စာ´´ကို ခိုင္မာေသာ အေထာက္ အထားအၿဖစ္ တင္ၿပမွာၿဖစ္ၿပီး၊ ရခိုင္တို့ဘက္က စစ္ေတြၿမိဳ႕ ေခါင္းေလာင္း ေက်ာင္းတိုက္ရွိ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္´ရခိုင္ ဘုရင္မင္းရင္ၿဖဴ´ သြန္းလုပ္ပူေဇာ္ခဲ့ေသာ ဘုရား၏ ´စမၼခဏ္း ကမၼည္းစာ´ကိုခိုင္မာေသာ အေထာက္ အထား အေနၿဖင့္ တင္ၿပသြားမွာ ၿဖစ္ပါသည္။
ၿမန္မာတို႔၏ ပုဂံေခတ္..
ၾကာ၊ မိုး၊ အံ၊ ပုဂံ တည္´ဟူေသာေဆာင္ပုဒ္အရ ပ်ဥ္ၿပားမင္း (ေအဒီ-၈၄၆ မွ ၈၇၈)ထိသည္ ယခုလက္ရွိ ပုဂံၿမိဳကို တည္ခ်ိန္မွာ ေကာဇာ-၂၁၁-ခု၊ ခရစ္ေအဒီ ၈၄၉ ခုၿဖစ္၏၊။ ပုဂံ ပ်က္ခ်ိန္ကား´ေစာမြန္နစ္မင္း´(ေ
မြန္လူမ်ိဳးတို႔၏စာေပကိုသာ မြန္ပညာရွင္မ်ာ၏ အကူအညီၿဖင့္ ေရး သားေနၾက ရေလ ၏။ အေနာ္ရထာမင္း လြန္ၿပီးေနာက္ ေစာလူးမင္း (ေအဒီ-၁၀၇၇-၁၀၈၄) ၄င္းေနာက္ က်န္စစ္သားမင္း (ေအဒီ-၁၀၈၄-၁၁၁၃) လက္ထက္တြင္ ´´ေဇယ်ေခတၱရာ´´အမည္ရွိေသာ သားေတာ္ ´ရာဇ ကုမာရ္´ သည္ ပုဂံ၌´ ၿမေစတီဘုရား´ကိုတည္၏။ ၿမေစတီဘုရား၌ သူ၏ ကုသိုလ္ေတာ္ မွတ္တမ္း ကို ´ပါဋိ၊ ၿမန္မာ၊ မြန္ ၊ၿပဴ´ ဟူ၍ ဘာသာေလးမ်ိဳးၿဖင့္ ကမၼည္းစာ ေရးထိုး ေစခဲ့ပါသည္။
ယင္း ၿမေစတီ ဘုရားေက်ာက္စားကား ပုဂံေခတ္ ေက်ာက္စာမ်ားအနက္ ´ေရွ့အက်ဆုံး ေက်ာက္ စာ´ၿဖစ္၏။ ၿမေစတီေက်ာက္စာကို သာသနာေတာ္ သကၠရာဇ္ ၁၆၅၇၊ ေကာဇာ-၄၇၅-ခု (ခရစ္ေအဒီ- ၁၁၁၃)တြင္ ေရးထိုးခဲ့ၿခင္း ၿဖစ္ေၾကာင္းသိရွိရသည္။ ယင္းအခ်ိန္ထိ ပုဂံ၌´ၿပဴလူမ်ိဳး´ တို့ရွိေနေသးသည္ ကိုေတြ႔ရ၏။
ရခိုင္တို႔၏ ေလးၿမိဳ ့ေခတ္
ရခိုင္တို႔၏ေလးၿမိဳ႕ေခတ္သည္ ေအဒီ ၈၁၈ မွ ၁၄၃၀ ထိၾကာၿမင့္ခဲ့သည္ကို ေတြ႔ရွိရ ၏။ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ဆို သည္မွာ အဥၥနနဒီၿမစ္၏ ၀ဲယာ၌ ပဥၥာၿမိဳ႕ ပုရိန္ၿမိဳ႕ ေနရဥၥ၇ာ ေတာင္ငူၿမိဳ႕ေလာင္းၾကက္ ၿမိဳ႕ ဟူ၍ ၿမိဳ႕ေလးၿမိဳ႕ တည္ရွိခဲ့သည္ကို အေၾကာင္းၿပဳ၍ ´ေလးၿမိဳေခတ္´ ဟုေခၚ တြင္ခဲ့ၿခင္းၿဖစ္သည္။ ၿမန္မာတို႔၏ ပ်ဥ္ၿပားမင္းသည္ ယခုလက္ရွိ ´ပုဂံၿမိဳ႕´ ကိုမတည္ ေဆာက္ရေသးမီ(၃၁)ႏွစ္အလိုက ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ ရခိုင္ဘုရင္ ´ေခတၱသင္မင္း´ သည္ ပဥၥာၿမိဳ႕´ ကိုသာသနာ၁၃၆၂ ခု၊ ေကာဇာ ၁၈၀-ခု၊ (ေအဒီ-၁၈၁) တြင္ တည္ေဆာက္ ထားၿပီးၿဖစ္ေနပါသည္။
ရခိုင္တို႔၏ေလးၿမိဳေခတ္´ေခတၱသင္
ယင္းတုိအနက္ ေလးၿမိဳ့ေခတ္ (ေအဒီ-၈၁၈-မွ ၁၄၃၀ထိ) ပဥၥာၿမိဳတည္´ေခတၱသင္မင္း´မွ(၃)ဆ
ဘုရားဆင္းတုေတာ္ စမၼခဏ္ကမၼည္းစာ
အဆိုပါဘုရား၏ စမၼခဏ္စာမွာ ယခုေခတ္´ၿမန္မာစာ´ဟုသတ္မွတ္ခံထာ
အထက္ေဖၚၿပပါ ဘုရား၏´စမၼခဏ္ကမၼည္းစာ´ကို ၿပည့္စုံေအာင္ ၿဖည့္စြက္ ဖတ္ရႈေသာ္ ေအာက္ပါအတိုင္းၿဖစ္ ပါသည္။
သကၠရာဇ္ ၂၀၉၊ ကဆုန္လဆန္း ၆ရက္၊ တနလၤလာေန႔ ၅ နာရီေက်ာ္ေသာ (အခ်ိန္) ေရာက္(ေသာ အခါ) ေၾကးသြန္းအပ္သည္။ ငါမင္းရင္ၿဖဴေကာင္းမႈ ဘုရားကို ပဥၥေလာဟာၿဖင့္(သြန္းလုပ္)ၿပီးၿပ
ဘုရားၿပဳေသာ အက်ိဳးအားၿဖင့္ ဘုရားမခြ်တ္ၿဖစ္ေစေသာ္´ ဟူ၍ၿဖစ္ပါသည္။ ေလးၿမိဳေခတ္ ရခိုင္ဘုရင္ မင္းရင္ၿဖဴသည္ အထက္ေဖၚၿပပါ ဘုရား၏ ´စမၼခဏ္ ကမၼည္းစာ´ ကို ရကၡ၀ဏအကၡရာ-ရခိုင္စာ´ၿဖင့္ ေရးထိုးခဲ့ေသာ ႏွစ္မွာ ေကာဇာ ၂၀၉ခု၊ ခရစ္ေအဒီ ၈၄၇ ၿဖစ္ရာ ၿမန္မာတို႔ယခုလက္ရွိ ပုဂံၿမိဳ႕ကို မတည္ေဆာက္ရေသးမီ (၂) ႏွစ္အလိုက ၿဖစ္ပါသည္။
သို႔ၿဖစ္၍´ရာဇကာမာရ္ ေက်ာက္စာေခၚ ၿမေစတီေက်ာက္စာ´ သည္ ယင္းအခ်ိန္၌ ရွိဖို႔မဆိုထားႏွင့္ ´ပုဂံၿမိဳ႕ ပင္မရွိေသးေသာေၾကာင့္ ´ၿမန္မာ စာေပ´ အေရးအသားမွာလည္း ၿမန္မာတို႔အေနၿဖင့္´ အိမ္မက္ေတာင္ မက္ဖို႔´ မလြယ္ကူေသးေခ်။
ၿမန္မာလူမ်ိဳးႏွင့္ၿမန္မာစာ
ၿမန္မာသမိုင္းဆရာမ်ားက ၿမန္မာသည္´ၿပဴလူမ်ိဳး´ ကဆင္းသက္ လာသူ မ်ားဟု ခံယူထားၾက၏။ ယင္းသို့ ဆိုလွ်င္ အဘယ္ေၾကာင္ ့ၿမန္မာတို့သည္ ´ၿပဴစာ´ကိုိ မိခင္စာေပအၿဖစ္ ရပ္တည္ေအာင္ မေဆာင္ရြက္ ႏိုင္ၾက ခဲ့ပါသနည္း? ဟု ေမးစရာ ရွိေနပါသည္။ ယခုအခါ ၿပဴလူမ်ိဳးႏွင့္ ၿပဴစာေပမွာ ၿမန္မာေၿမ မ်က္ႏွာေပၚက လုံး၀ဆိတ္ သုဥ္းေပ်ာက္ကြယ္ သြားၾကၿပီၿဖစ္၏။ အခ်ိဴ သမိုင္းဆရာမ်ားက ၿမန္မာစာသည္´မြန္စာ´က ဆင္း သက္ လာေသာ စာဟုၾကံဆၾကၿပန္၏။ ထို႔သို႔ဆိုလွ်င္ လည္း အဘယ္ေၾကာင့္ ၿမန္မာတို႔သည္ ´မြန္စာ´ ကိုႏိုင္ ငံသုံးစာေပအၿဖစ္ ရပ္တည္ေအာင္ မေဆာင္ရြက္ ႏိုင္ခဲ့ၾကပါ သနည္း။ ဟုေမးစရေတြ အမ်ားၾကီး ရွိေနပါသည္။ အမွန္က ´ၿပဳစာ´ သည္ ၿပဴလူမ်ိဳးတို့ႏွင့္သာ တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္ေနၿပီး ´မြန္စာ´ သည္ လည္း မြန္လူမ်ိဳးတို့ႏွင့္သာ တိုက္ရိုက္ သက္ဆိုင္ေနေသာ စာေပၿဖစ္ေၾကာင္း ေလ့လာ ေတြ႔ရွိ ရေပသည္။ ယေန႔ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ´ၿမန္မာစာ´ ဟု သတ္မွတ္ ခံထားရေသာ ´ရခိုင္စာ´ သည္လည္း ရခိုင္လူမ်ိဳး တို့ႏွင္သာ တိုက္ရိုက္ သက္ဆိုင္ခဲ့ၾကသၿဖင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့သည္ ကိုယ့္စာေပကို ေခတ္ အဆက္ဆက္ တည္တံ့ေအာင္ ထိန္းသိန္း ေစာင့္ေရွာက္ လာခဲ့ၾက သည္မွာ ေခတ္တိုင္း ေခတ္တိုင္းတြင္ ေပၚထြန္းခဲ့ေသာ ´ရခိုင္စာေပ အေထာက္ အထားမ်ား´က သက္ေသၿပဳလွ်က္ ရွိေပေတာသည္။
ၿမေစတိ ေက်ာက္စာ၌ ပါရွိေသာ ´ၿမန္မာစာ´ ကို ၿမန္မာသမိုင္း ဆ၇ာမ်ားက ´ပ်ဴစာကဆင္း သက္ လာေသာ စာ´ဟုထင္ၿမင္ခ်က္ေပးၾက၏။ အလားတူ အခ်ိဳသမိုင္းဆရာမ်ား က`မြန္စာကဆင္း သက္လာေသာ စာ´ဟူ၍ လည္း ထင္ၿမင္ခ်က္ ေပးၾကၿပန္၏။
အမွန္ကယင္း´ၿပဴစာႏွင့္မြန္စာ´ႏွ
အဘယ္ေၾကာင့္ ဆိုေသာ္ စာေပတို့မည္သည္ အခ်ိန္ကာလတစ္ခုတည္း ၌ ေန့ခ်င္ညခ်င္းေၿပာင္း လြဲရိုး ထုံး စံမရွိေသာေၾကာင့္တည္း.။ ေၿပာင္းလဲဖို့ ဆိုသည္မွာလည္း ေခတ္ကာလ အေတာ္ၾကာၿမင့္ေအာင္ ေစာင့္ဆိုင္း ရေပ လိမ့္မည္။ ၿမေစတီေက်ာက္စာ (´ၿမန္မာ) သည္ၿပဴစာႏွင္မြန္စာက ဆင္းသက္ လာေသာ စာ မဟုတ္ေၾကာင္းကို ´ၿမေစတီေက်ာက္စာ´ကပင္လွ်င္ အခိုင္လုံဆုံး သက္ေသၿပဳ လ်က္ရွိေနေပေတာ့ သည္။
အမွန္က ´ၿမေစတီေက်ာက္စာ´၌ပါရွိေသာ ´ၿမန္မာစာ´သည္ ´ေၿပာင္းလဲ လာေသာစာ´ မဟုတ္ ပဲ´ေရာက္ ရွိလာေသာစာ´ဟုဆိုမွ သဘာ၀ယုတၱိ က်မည္ကို ၿမန္မာပညာရွိတို႔ သိရွိႏိုင္ၾကပါလွ်က္ မသိ ခ်င္ေယာင္ေဆာင္ေန ခဲ့ၾကၿပီး အၿဖစ္မွန္ကို ေရငုံႏႈတ္ပိတ္ လုပ္ေနခဲ့ၾကသည္ကို ေတြ႕ရ၏။
အေၿဖမွန္ကို သိရွိလိုပါက ေလးၿမိဳ ့ခတ္၊ပဥၥာၿမိဳ႔(၁၂)ဆက္ေၿမာက္ မင္းဘီလူးကို ေအဒီ-၁၀၆၈တြင္´၀ေရာင္းငွက္ အသခၤယာ´အမတ္က လုပ္ၾကံ သၿဖင့္ ကြယ္လြန္သည္။ မင္းဘီလူး၏သားၿဖစ္သူ အိမ္ေရွ့ မင္းသား´ မင္းရဲဘယ´ သည္ မိဖရား ´ေစာေပါက္ ညို´ေပါက္ညိူၿမ)ႏွင့္အတူ ရခိုင္ ပညာရွိ အမတ္အခ်ိဳ့လိုက္ပါလွ်က္ ´ဘူးရြက္မညိႈးလမ္း´ က အေရွ့ ပုဂံၿပည္သို့ ထြက္ေၿပးကာ ´အေနာ္ရထာ´ မင္းထံခိုလႈံခဲ့ရသည္။ အဆိုပါ မင္းရဲ ဘယမိသားစု တို့သည္ ပုဂံၿပည္၌ ႏွစ္ေပါင္း(၃၅) ႏွစ္ခန့္ၾကာၿမင့္ေအာင္ အမႈေတာ္ ထမ္းရြက္ကာ ေနထိုင္ခဲ့ၾကရေသာ သမိုင္းေၾကာင္းကို လည္းေကာင္း၊ ပုဂံမင္းအေနာ္ရထာအား ´ရခိုင္ေ၀သာလီ´က´ပဥၥ ကလ်ာဏီ မင္းသမီး´ကိုဆက္သရာတြင္ ´က်န္စစ္သား´ ကို ရသည္ ဟူေသာ သမိုင္းေၾကာင္းကို လည္းေကာင္း၊ က်န္စစ္သားသည္ ေၿမးေတာ္ အေလာင္းစည္သူကို ပုဂံထီးနန္းကိုေပးအပ္ၿပီး´ေဇယ်ေ
ပုဂံေခတ္ ေက်ာက္စာမ်ား၌ ပါရွိေနေသာ အခ်ိဳ႕စကားလုံးမ်ားသည္ ရခိုင္ လူမ်ိဳး တို႔၏ ေန့စဥ္ သုံး ေ၀ါဟာရ မ်ားၿဖစ္ေနေၾကာင္း ေအာက္ပါ စကား လုံးမ်ားကို ၾကည့္ၿခင္းအားၿဖင့္ သိရွိႏိုင္ပါသည္။
၁။ ၾကာသပတိယ္နိယ္၊
၂။ သုၾကာ္ိနိယ္၊
၃၊ လွိယ္၊
၄၊ ရိတ္မႈတ္၊
၅။ အတုမဟါေသာ၊
၆၊ ၿခဳပ္မ၊
၈၊ အစ္ကို၊
၉၊အစ္မ၊
၁၀၊ ပန္စင္၊
၁၁၊ ကၿခီသည္၊
၁၂၊ ပညာမဟိယ္ေသာ၊
၁၃၊ အလႈပိယ္လို၀္ေသာ၊
သဃၤတို၀္၊
ဤယ္သူ၊
ပတၱၿမာစာတီ၊
လႈခ၏၊
ၿခီလက္၊
ၿခိယ္ဆယ္ရိယ္၊
လက္ဆိရယ္၊
မပႅဳရေၾကာင္ဆိုဖီလတ္၊
နိယ္ရလိယ္၏၊
အသရိယ္ဟိေသာ၊
ခရိုန္
စေသာေ၀ါဟာရမ်ားကို ယေန႔ေခတ္ ၿမန္မာတိုေၿပာဆိုေနၾကေသးလား? ဟုေမးလွ်င္ ေၿပာဖို႔မဆိုထားႏွင့္ အဓိပါယ္ကို သိရွိေအာင္မနည္း ၾကိဳးစား ၾကရမည္ဟု ထင္ပါသည္။
အဓိပါယ္ကို-၁၁၁၃ ခုတြင္ ေရးထိုးခဲ့ေသာၿမန္မာတို႔၏ ေရွ့အက်ဆုံးၿဖစ္သည့္ ၿမေစတီေက်ာက္စာ ထက္ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ ေအဒီ-၈၄၇ ခုတြင္ ရခိုင္ဘုရင္ မင္းရင္ၿဖဴ သြန္းလုပ္ပူေဇာ္ခဲ့ေသာ ေကာင္း မႈေတာ္ဘုရား၏ စမၼခဏ္ ကဗၼည္းစာက ႏွစ္ေပါင္း(၂၆၆) ႏွစ္ေစာ၍ ေရွ့က်ေနေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။
ထို႔ေၾကာင့္´ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ၿမန္မာစာအေရးအသားကိုမည္သည့္လူမ်
ဟူေသာ အေမးၿဖစ္ေပၚခဲ့လွ်င္ ဤေဆာင္းပါးစာတမ္းက အထိုက္အေလွ်ာက္ အေၿဖေပးႏိုင္လိမ့္ မည္ ဟုယူဆပါသည္။
နိဂုံးခ်ဴပ္အေနၿဖင့္ဆိုရေသာ္
´ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ၿမန္မာစာ´ မွာ မည္သည့္အခါမွ် ခြဲၿခား၍ ရလိမ့္မည္မဟုတ္။
စကားေၿပာဟန္ေရးနည္းႏွင့္စာ အသုံးေရးနည္းသာ ၿခားနားခ်က္ရွိေနသည္။ စာေပအကၡရာမွာ အတူတူပင္ တည္း။ သို႕ၿဖစ္၍ ယေန႔ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ´ၿမန္မာစာ´ ဟုသတ္မွတ္ခံထားရေသာ ´ရခိုင္စာ´ ကို ရခိုင္ လူမ်ိဳးတို့က မိမိတို႔၏ ´ကိုယ္ပိုင္စာေပ´ၿဖစ္ေၾကာင္းအၾက
´ရခိုင္စာေပ´အၿဖစ္မွန္ေပၚေပါက္ပ
ဒြါရာ၀တီ အသွ်င္ကုသလ
(ကိုးကားေသာက်မ္းမ်ား)
၁။ ၿမေစတီေက်ာက္စာ။။လွသမိန္
၂။ ပုဂံေခတ္ႏိုင္ငံေရးသမိုင္း။။ေဒါ
၃။တစ္ေန့တစ္လံ ပုဂံဘယ္ေၿပးမလဲ။။ေဒါက္တာ သန္းထြန္း
၄။ေက်ာင္းသုံးၿမနမာရာဇ၀င္။။ဦးဘ
၅။မင္းရင္ၿဖဴေကာင္းမႈေတာ္ဘုရားစ
၆။ သာသနာလကၤာရစာတမ္း။(မူေဟာင္း) မဟာဓမၼသၾကၤ
၇။ေရြဘိုနိဒါန္း။ဇယသခ္ယာ
၈။ဒြါရာ၀တီ-အသွ်င္ကုသလမွတ္စု တို႔ကိုမွီျငိမ္း၍ ကူးယူေဖာ္ျပထားပါသည္။
အသ်ွင္ရကၡိတ၀ံသ ( ျမီပုံ )
အားလံုးသူကို သိေစခ်င္လို႔ မွ်ေ၀ေပး(မွ်၀ီပီး)လိုက္ပါသည္။
ၿပီးခဲ့တဲ့ စေနေန႔က ေနာ္ေ၀နုိင္ငံ ေအာ္စလုိၿမိဳ႕မွာ အမ်ဳိးသမီး ၃ ဦးကို ႏုိဘယ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆု ခ်ီးျမွင့္ခဲ့ပါတယ္။ အမ်ဳိးသမီး ၃ ဦးျဖစ္တဲ့ လိုင္ေဘးရီးရား ျပည္တြင္းစစ္အတြင္း မုဒိမ္းမႈ အသံုးျပဳတာကို ဆန္႔က်င္ဆႏၵျပဖုိ႔အတြက္ အမ်ဳိးသမီးလႈပ္ရွားမႈကို ဦးေဆာင္ခဲ့သူ လိုင္ေဘးရီးယန္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရး တတ္ၾကြလႈပ္ရွားသူ Leymah Gbowee၊ ရီမန္နုိင္ငံမွ ဒီမုိကေရစီေရးလႈပ္ရွားသူ Tawakkol Karman နဲ႔ အာဖရိကန္နုိင္ငံေတြမွာ ပထမဆံုး အမ်ဳိးသမီးသမၼတအျဖစ္ ေရြးေကာက္ခံရသူ လိုက္ေဘးရီးယား သမၼတ Ellen Johnson-Sirleaf တို႔ဟာ သူတုိ႔ရဲ့ ႏုိင္ငံေတြနဲ႔ ကမၻာေပၚမွာရွိတဲ့ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈေတြ၊ စစ္ပြဲေတြ ရပ္တန္႔အဆံုးသတ္ဖုိ႔ ႀကိဳးစားတုိက္ပြဲ၀င္ခဲ့ၾကသူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
"က်မတုိ႔ရဲ့ မ်က္ရည္ေတြကေန ေအာင္ႏုိင္ျခင္းကို္ ေျပာင္းလဲဖုိ႔၊ က်မတုိ႔ရဲ့ စိတ္ပ်က္အားငယ္မႈေတြကေန ခုိင္မာတဲ့ စိတ္ဓာတ္ႀကံ့ခုိင္မႈအသြင္ေျပာင္းဖုိ႔နဲ႔ က်မတုိ႔ရဲ့ ေၾကာက္ရြံ႔မႈေတြကေန ဇြဲသတၱိေတြျဖစ္လာဖို႔အတြက္ က်မတုိ႔ေတြ ညီအစ္မေတြအျဖစ္ ဆက္ၿပီး ညီညႊတ္ၾကရမယ္။ က်မတုိ႔ရဲ့ ကမၻာႀကီးမွာ အမ်ဳိးသမီး၊ အမ်ဳိးသား တန္းတူညီမွ်ၿပီး လြတ္ေျမာက္တဲ့ အခ်ိန္ကို မေရာက္မခ်င္း နားဖို႔ အခ်ိန္မရွိပါဘူး။" လုိ႔ Gbowee က သူမရဲ့ ေျပာၾကားခ်က္မွာ ထည့္သြင္းေျပာဆုိခဲ့ပါတယ္။ 
"အၾကမ္းဖက္မႈနဲ႔ ဖိႏွိပ္မႈေတြကို ဆန္႔က်င္တြန္းလွန္ဖို႔အတြက္ အလားတူ ဖိႏွိပ္အၾကမ္းဖက္မႈနည္းလမ္းကို အသံုးမျပဳပဲနဲ႔လည္း လုပ္လုိ႔ရတယ္လို႔ က်မ အၿမဲ ယံုၾကည္ပါတယ္။ က်မတုိ႔ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းတခုလံုးဟာလည္း အမ်ဳိးသမီး၊ အမ်ဳိးသား အားလံုး ႀကိဳးပမ္းမႈေတြရဲ့ အသီးအပြင့္တခုျဖစ္တယ္လုိ႔လည္း က်မ အၿမဲယံုၾကည္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီလူ႔အဖြဲ႔အစည္းတည္ေဆာက္တဲ့ေနရာမွာ အမ်ဳိးသမီးေတြရဲ့ အေျခခံ အခြင့္အေရးေတြဟာ ပိတ္ပင္ခ်ဳိးေဖာက္ခံရမယ္၊ တရားမွ်တမႈ မရွိဘူးဆိုရင္ လူမႈေရးလိုအပ္ခ်က္ေတြနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈပ်က္ယြင္းမႈေတြ ျဖစ္ေပၚလာၿပီး ေနာက္ဆံုးမွာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတခုလံုးမွာရွိတဲ့ အမ်ဳိးသမီးေရာ အမ်ဳိးသားေတြအားလံုး အဲဒီရဲ့အက်ဳိးဆက္ေတြကို ခံစားၾကရမွာျဖစ္တယ္" လို႔ Karman ကလည္း ျဖည့္စြက္ေျပာခဲ့ပါတယ္။
ေျခေထာက္က နာေနေတာ့ ေျဖးေျဖးျခင္းပဲ အေရွ႕ဆံုးက ေလွ်ာက္ျပီး ရသေလာက္ပဲ လိုက္ရိုက္ျဖစ္ေတာ့တယ္ ။ ကံမ်ားေကာင္းခ်င္ေတာ့ ေတာင္ဖက္မုတ္ ဓာတ္ေလွကား ဆင္းတဲ့ နားက်ေတာ့ က်ေနာ့္အေရွ႕မွာ လက္တြဲထားတဲ့ လံုျခံဳေရးစည္းက ၂ျခမ္းခြဲျပီး ၀င္ေပါက္ကို ဖြင့္ေပးတာနဲ႔ ျကံုတယ္ ။ က်ေနာ္က ေရွ႕ဆံုး ေရာက္ေနေတာ့ က်ေနာ့ တေယာက္ထဲ ကြက္က်န္ခဲ့ျပီး ၀န္ၾကီးခ်ဴပ္ ေရွ႕တည့္တည့္ ေရာက္သြားတယ္ ။ အေရွ႕ဆံုးကေန ဓာတ္ပံု ေကာင္းေကာင္းရိုက္ခြင့္ေတြ ရေပမယ့္ ေလာဘ ၾကီးပီး ဗီဒီယို ရိုက္လုိက္ ဓာတ္ပံုရိုက္လိုက္ အလုပ္ ၂ခု တျပိဳင္ထဲကို ရတဲ့အခိ်န္၂မိနစ္ အတြင္းမွာ လုပ္ခ်လိုက္ေတာ့ ၂ခုစလံုး အပိုင္မရလိုက္ဖူးဗ်ာ ။ အမွန္ဆို ပံုေကာင္းေကာင္း ထပ္ရမွာ အခုေတာ့ ေအာင္မွတ္သာသာ ေအာက္က ပံုေလးေတြပဲ ရိုက္လို႔ ရလိုက္တယ္ ။ ေနာက္ဆို ဒါမ်ိဳးေတြ ဆင္ျခင္ရမယ္ ။ ေလာဘ မျကီးပဲ ရတာကို အေကာင္းဆံုးရိုက္ဖို႔ ပဲ ေတြးရမယ္လို႔ ဒီေန႔ေတာ့ သင္ခန္းစာရလုိက္ေလရဲ႕ ..
